Trên tuyến sông Cầu hiện có 7 khu vực khai thác cát trái phép thuộc địa bàn huyện Yên Phong, thành phố Bắc Ninh, huyện Quế Võ. Tại lưu vực sông Đuống, điểm khai thác cát trái phép tập trung ở địa bàn giáp ranh giữa các xã của huyện Thuận Thành và Tiên Du, huyện Quế Võ và Gia Bình. Ông Nguyễn Thành Bắc, Sở Tài nguyên và Môi trường Bắc Ninh cho biết: "Để ngăn chặn nạn khai thác cát trái phép, tỉnh tổ chức nhiều đợt ra quân thanh tra, kiểm tra và xử lí tại các điểm nóng trên tuyến sông Cầu, sông Đuống. Nhưng tại các khu vực này thường xuyên có phương tiện khai thác, vận chuyển cát neo đậu chờ sẵn nên tình trạng khai thác cát trái phép vẫn tái diễn vào ban đêm và mờ sáng, gây khó khăn cho công tác kiểm soát, ngăn chặn".
Bãi đáp của tàu thuyền khai thác cát trái phép trên sông Cầu, đoạn qua xã Tam Đa, huyện Yên Phong.
Qua kết quả kiểm tra, rà soát, hiện tỉnh Bắc Ninh có 154 bến, bãi tập kết cát, sỏi, vật liệu xây dựng nhưng chỉ có 35 bến, bãi nằm trong quy hoạch của tỉnh, 119 bến bãi tập kết nằm ngoài quy hoạch. Trong tổng số 154 bến, bãi tập kết cát, sỏi đã có hợp đồng thuê thầu đất thì có tới 127 bến, bãi hợp đồng thuê thầu đất trái thẩm quyền; 11 bến, bãi không có hợp đồng thuê, thầu đất. Việc cho thuê bến bãi tập kết trái thẩm quyền đang có chiều hướng gia tăng. Tại huyện Yên Phong hiện có 37 chủ thuyền hoạt động khai thác cát, sỏi trái phép trên sông Cầu. Do bị lực lượng chức năng kiểm soát chặt chẽ vào ban ngày nên họ thường tập trung khai thác vào ban đêm, chủ yếu ở các xã Tam Giang, Dũng Liệt, Yên Trung, Tam Đa. Nhiều chủ thuyền còn ngang nhiên khai thác ở cả các khu vực trọng điểm như sát chân đê, chân cầu, trạm bơm… gây sạt lở rất nguy hiểm.
Theo lãnh đạo Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Yên Phong, nguyên nhân tái diễn tình trạng khai thác, tập kết cát sỏi trái phép là do chính quyền cơ sở chưa thực sự chủ động vào cuộc. Hoạt động phối hợp giữa tổ liên ngành với các xã ven sông, nhất là lực lượng công an huyện chưa thường xuyên và kịp thời nên khi có thông tin cũng không thể huy động đủ lực lượng để truy bắt. Nhiều chủ thuyền có hộ khẩu ngoài tỉnh nên khi bị phát hiện và truy bắt, họ chạy sang bên kia sông không thuộc địa bàn địa phương quản lí, khiến cho việc kiểm tra, xử lí gặp rất nhiều khó khăn. Theo Trung tá Phạm Trọng Sơn, Đội trưởng Đội Cảnh sát giao thông (CSGT) đường thuỷ, Phòng CSGT Công an Bắc Ninh: "Trước tình hình gia tăng nạn khai thác cát sỏi trái phép trên địa bàn, lực lượng CSGT phối hợp với Cảnh sát Môi trường và Công an địa phương tiến hành nhiều đợt truy quét, xử lí nghiêm vi phạm. Tuy nhiên do phương tiện, máy móc của sa tặc khá hiện đại nên để bắt quả tang vi phạm chẳng dễ".
Cuộc chiến chống "sa tặc" ở Bắc Ninh gặp không ít gian nan phức tạp, đòi hỏi các lực lượng chức năng tiếp tục vào cuộc một cách kiên quyết và mạnh mẽ hơn, bảo đảm sự bình yên cho các tuyến sông cũng như ngăn chặn những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.
Trung Nguyên