Giám đốc Sở GD-ĐT Nguyễn Đức Bưởi nhớ lại: Khi mới tái lập, Bắc Ninh vẫn là tỉnh nông nghiệp chưa có điều kiện đầu tư toàn diện và đồng bộ cho hệ thống giáo dục. Bởi vậy, tiếng là đất học nhưng chỉ số phát triển giáo dục của Bắc Ninh vẫn chỉ xếp trung bình khá so với toàn quốc. Năm 1997, tỷ lệ phòng học kiên cố bậc Mầm non mới đạt khoảng 30%; Tiểu học có hơn 400 điểm trường lẻ không đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục; THCS cũng chủ yếu phòng học cấp 4, nhiều nơi dột nát và xuống cấp nghiêm trọng…., đặc biệt toàn tỉnh chưa có trường chuẩn Quốc gia để trong ngành học tập, rút kinh nghiệm.
Cùng sự tăng trưởng vượt bậc của tỉnh, ngành GD-ĐT Bắc Ninh đã có điểm tựa vững chắc để phát triển toàn diện nhờ nhận thức đúng đắn của lãnh đạo tỉnh qua các thời kỳ. Nếu như truyền thống hiếu học là mạch nguồn chảy suốt của một vùng đất nổi danh, thì diện mạo, quy mô và mạng lưới đồng bộ hiện đại trong hệ thống giáo dục Bắc Ninh thể hiện tiềm lực kinh tế cùng sự quan tâm đặc biệt của tỉnh, rõ nhất là vấn đề xây dựng cơ sở vật chất trường học theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa.
Tính đến tháng 3 năm 2012, tỷ lệ phòng học kiên cố cao tầng của toàn ngành đạt hơn 96%, tỷ lệ trường chuẩn Quốc gia các cấp chiếm 71%, các trường chưa đạt chuẩn còn lại cũng đã được quy hoạch tổng thể theo hướng chuẩn hóa hiện đại hóa đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
Sự quan tâm của tỉnh và toàn xã hội đã đưa sự nghiệp giáo dục của Bắc Ninh phát triển toàn diện. Từ một tỉnh trung bình khá thì nhiều năm nay Bắc Ninh liên tục được Bộ GD-ĐT công nhận là một trong những tỉnh dẫn đầu toàn quốc về phát triển giáo dục và đứng trong tốp dẫn đầu về tỷ lệ học sinh đỗ tốt nghiệp THPT. Năm 2011, toàn tỉnh có hơn 40 lượt thí sinh đạt tổng 3 môn thi ĐH từ 27 điểm trở lên với 9 thủ khoa các trường ĐH danh tiếng cả nước… Về xếp hạng chung, toàn tỉnh có hơn 20 nghìn lượt thí sinh dự thi ĐH với tổng điểm trung bình 3 môn thi đạt 12,03 điểm đứng trong tốp 10 tỉnh, thành phố dẫn đầu toàn quốc.
Tại kỳ thi ĐH năm 2011, Bắc Ninh có 7 trường THPT trong tốp 200 trường THPT có điểm thi ĐH cao nhất toàn quốc. Đáng nói là 7 trường này không chỉ vững vàng trong tốp 200 trường chất lượng cao toàn quốc, mà còn liên tục thăng hạng trong những năm trở lại đây. Năm 2011 cũng đánh dấu sự quan tâm của tỉnh với những tài năng trẻ khi quyết định nhiều hình thức tuyên dương khen thưởng đặc biệt, nhiều chế độ ưu tiên góp phần tạo ra động lực giúp giáo viên, học sinh cùng thi đua dạy tốt học tốt, nhất là trong các trường chuyên, trường trọng điểm và trường chuẩn Quốc gia các cấp trên địa bàn tỉnh.
Tháng 3-2012, ngành GD-ĐT Bắc Ninh đón nhận 2 niềm vui lớn. Tại kỳ thi Quốc gia Giải Toán trên máy tính Casio, cả 26/26 thí sinh Bắc Ninh dự thi đạt giải, trong đó có 4 giải Nhất và 3 thí sinh được Bộ GD-ĐT trao giải đặc biệt, dẫn đầu 14 tỉnh, thành phố khu vực đồng bằng duyên hải Bắc bộ và Bắc Trung bộ. Đây cũng là kết quả cao nhất của tỉnh từ khi tham dự giải này đến nay.
Ngày 15-3, tại hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết 2 năm thực hiện Đề án 239 của Chính phủ về Phổ cập Giáo dục Mầm non cho trẻ 5 tuổi, do Phó Thủ tưởng Nguyễn Thiện Nhân chủ trì, Bắc Ninh lại được ghi nhận là địa phương dẫn đầu toàn quốc về kết quả phổ cập Giáo dục Mầm non cho trẻ 5 tuổi với 5/8 huyện, thị xã, thành phố đã hoàn thành mục tiêu. Các địa phương còn lại cũng đã hoàn tất các điều kiện cần thiết và dự kiến đề nghị UBND tỉnh kiểm tra công nhận đạt chuẩn trong tháng 4-2012.
Những dẫn chứng nêu trên tuy mới là những nét chấm phá trong bức tranh toàn cảnh về giáo dục Bắc Ninh, nhưng là nền tảng vững chắc để Bắc Ninh tự tin khẳng định sẽ luôn vững vàng trong tốp dẫn đầu toàn quốc về phát triển Giáo dục. Nói cách khác, giáo dục đã và tiếp tục được tỉnh xác định là nền tảng, là nhân tố quan trọng bảo đảm cho sự phát triển toàn diện và bền vững của một Bắc Ninh-Kinh Bắc giàu truyền truyền thống đang tiến những bước dài trên đường CNH, HĐH và hội nhập Quốc tế.