Không khí nặng nề tại phiên tòa sơ thẩm.
Khi Thanh và Cường đi qua chỗ Hiến và nhóm bạn đang ngồi thì bất ngờ bị Hiến hô đuổi đánh. Ngay sau đó Hiến, Lương, Đạt, Bốn dùng tuýp sắt, gậy gỗ đập liên tiếp vào đầu và người anh Thanh và anh Cường, còn Tâm dùng dao phớ chém anh Cường. Thấy ầm ĩ ở phía đầu làng, Nguyễn Thắng Phán, Nguyễn Gia Đảng và Nguyễn Gia Vượng là an ninh của thôn đang ngồi chơi ở nhà Phán đã chạy ra xem. Phán bảo Đảng và Vượng ra xem có việc gì còn mình chạy vào nhà bật loa truyền thanh thông báo: Yêu cầu nhân dân ra chặn hết các đầu gõ và bắt 2 thanh niên lạ. Khi nghe tiếng loa thông báo, các đối tượng Thắng, Duy, Hải, Dũng, Đại,
Sau đó, một số đối tượng đập phá, đốt xe máy của hai thanh niên rồi bỏ về nhà. Anh Thanh và anh Cường được đưa đi cấp cứu tại Bệnh viện đa khoa huyện Thuận Thành nhưng do vết thương quá nặng, 2 anh tử vong ngay trong đêm.
Tại phiên tòa sơ thẩm do TAND tỉnh Bắc Ninh tổ chức vào hai ngày 9 và 10-5-2013, 14 bị cáo trong vụ án trên đã bị quy kết về các tội Giết người, Huỷ hoại tài sản và Gây rối trật tự công cộng. Tùy theo tính chất, mức độ phạm tội, các bị cáo bị xử phạt với mức án tương ứng, trong đó có 9 bị cáo có hình phạt nặng nhất từ 14 năm tù giam đến tù chung thân. Phiên tòa sơ thẩm diễn biến hết sức căng thẳng ngay từ những phút đầu của phiên xét xử. Thân nhân của các bị cáo kéo đến phiên tòa rất đông, gây ầm ĩ bên hành lang phòng xử trong giờ giải lao và cuối mỗi phiên xử. Lý do của họ là con em mình bị oan, họ chỉ làm theo loa phát thanh của an ninh thôn, bắt kẻ gây rối trật tự thôn xóm chứ không phạm tội. Hai nạn nhân chết là do họ tự đâm vào cột điện chứ không phải bị đánh đến chết. HĐXX và lực lượng cảnh sát bảo vệ phiên tòa đã phải rất kiên quyết và khó khăn mới có thể duy trì được trật tự phiên tòa.
Tại phiên phúc thẩm ngày 26-7 vừa qua, HĐXX TAND Tối cao giữ nguyên tội danh, xét thêm các tình tiết giảm nhẹ, giảm án cho một số bị cáo. 9 bị cáo có mức án cao nhất giảm xuống còn từ 12 năm đến 20 năm tù giam. Không khí phiên xét xử phúc thẩm khá trầm lắng, trật tự. Có lẽ các bị cáo và thân nhân đã có đủ thời gian để thay đổi nhận thức và chấp nhận sự thật.
Liên quan đến việc thông báo của an ninh thôn trên loa truyền thanh, theo Phán khai nhận, do trước đó thôn Xuân Lâm xảy ra hiện tượng một số thanh niên nơi khác đến làng gây gổ đánh nhau, làm mất trật tự trị an nên dân chính đảng thôn đã họp và thống nhất ra nghị quyết về việc thông báo trên loa phát thanh của thôn mỗi khi có người lạ vào làng gây rối trật tự để nhân dân phối hợp giải quyết. Khi thông báo, Phán cũng chưa biết cụ thể xảy ra việc gì. Chính vì thông báo bắt giữ khi chưa xác định được anh Cường và anh Thanh có thực sự gây rối hay không dẫn đến việc một số đối tượng quá khích đã hành hung hai nạn nhân đến chết trong khi an ninh thôn không kiểm soát được tình hình.
Việc phát huy vai trò của quần chúng trong giữ gìn an ninh trật tự thôn xóm là một chủ trương đúng. Tuy nhiên, khi chủ trương trên được triển khai một cách tắc trách, thiếu kiểm soát đã vô tình tiếp tay cho các đối tượng xấu, gây ra những hậu quả đau lòng. Sau vụ việc xảy ra tại Xuân Lâm càng thấm thía câu: Sai một ly đi một dặm.