Bến đò Như Nguyệt (xã Tam Giang, Yên Phong)-nơi ghi dấu chiến công lừng lẫy của dân tộc Việt
Nhờ địa thế hiểm yếu này mà chỉ sau 5 tháng, quân dân nhà Lý dưới sự chỉ huy của Lý Thường Kiệt đã chặn đứng 10 vạn quân xâm lược nhà Tống. Đây là chiến thắng lớn nhất và là trận chiến ác liệt nhất kể từ sau trận Bạch Đằng năm 938 của dân tộc trong việc chống quân xâm lược phương Bắc. Chiến thắng này đã đánh dấu sự thành công về nghệ thuật chiến tranh phòng thủ và chủ động tấn công của danh tướng Lý Thường Kiệt trước một đối thủ mạnh hơn nhiều lần.
Cũng như Bạch Đằng, Chi Lăng, Xương Giang, Ngọc Hồi Đống Đa, chiến thắng Như Nguyệt mãi là niềm tự hào của dân tộc Việt Nam. Như Nguyệt đã đi vào lịch sử dân tộc bằng một chiến công sáng rực truyền thống chống ngoại xâm bảo vệ Tổ quốc của dân tộc và cho thấy tinh thần đoàn kết quyết tâm chiến đấu và niềm tin tưởng vững chắc của một dân tộc đang ở khí thế vươn lên mạnh mẽ.
Trong khí thế chiến đấu sôi sục ấy, bài thơ bất hủ “Nam Quốc Sơn Hà” của Lý Thường Kiệt đã ra đời: “
Hôm nay, đi dọc đê sông Cầu thấy âm vang chiến thắng Như Nguyệt như còn dậy sóng. Dù có trải qua biết bao biến cố thăng trầm của lịch sử nhưng chiến thắng lừng lẫy năm xưa vẫn hiển hiện cụ thể qua từng địa danh, di tích, đền thờ, lưu giữ bằng những tên gọi: đồng Mã Tấu, đồng Bờ Xác, cầu Gạo, điếm Trung Quân, đồng Dinh, bến Gốm, cửa Ngò, đền Xà… Gần 40 di tích trên phòng tuyến sông Như Nguyệt đã được lập hồ sơ xếp hạng di tích lịch sử văn hóa. Người đời vẫn luôn tôn vinh chiến công triều Lý như một biểu tượng của kỳ tích huy hoàng trong sự nghiệp kháng chiến chống ngoại xâm, bảo vệ nền độc lập của Tổ quốc.
Những lễ hội dân gian truyền thống được người dân các làng ven sông Cầu lưu truyền từ đời này sang đời khác như một cách giáo dục lớp lớp thế hệ người dân Việt
Thời gian qua đi, bãi bể đã hóa nương dâu, dấu tích phai mờ nhưng có lẽ trong tâm hồn mỗi người Việt ai chẳng có một bến sông quê chở bao hạt phù sa lấp lánh của quá khứ hào hùng. Và sông Như Nguyệt-bến sông từng làm quân xâm lược kinh hồn bạt vía còn ghi đậm trí tuệ của người Việt sẽ chảy mênh mang giữa lòng quê hương Bắc Ninh-Kinh Bắc và dân tộc Việt
Kính mời độc giả đón đọc bài 3: Bến Bình Than và Hào khí Đông A